kosteneffectiviteits

Kosteneffectiviteitsanalyse, ook wel kosteneffectiviteitsonderzoek genoemd, is een tak van economische evaluatie die onderzoekt hoe de kosten van een interventie zich verhouden tot de gewenste effecten. Het doel is te beoordelen welk alternatief de beste verhouding tussen kosten en baten biedt bij het bereiken van specifieke gezondheids- of maatschappelijke doelen.

Effecten kunnen in verschillende eenheden worden uitgedrukt, zoals natuurlijke maten (gevallen voorkomen) of in gezondheidsgerelateerde maten zoals QALYs (kwaliteit-adjusted life years) of DALYs (disability-adjusted life years). In de gezondheidszorg is kosteneffectiviteitsanalyse vaak gericht op de incrementele kosten-effectiviteitsratio (ICER), die het extra kostenverschil deelt door het extra effect ten opzichte van een alternatief.

Methodisch begint men met het formuleren van de besluitvraag en het selecteren van alternatieven, daarna worden kosten en effecten gemeten en vergeleken. Data kunnen afkomstig zijn uit gerandomiseerde onderzoeken, observationele studies of economische modellen. De uitkomst is doorgaans een ICER, die wordt beoordeeld tegen een drempelwaarde waarmee besluitvormers beslissen of een optie als kosteneffectief wordt beschouwd. Resultaten bevatten vaak onzekerheid en worden weergegeven via gevoeligheidsanalyses.

Kosteneffectiviteitsanalyse heeft sterke punten, zoals transparante afweging van kosten en effecten en bruikbare vergelijkingen tussen opties. Zij kent ook beperkingen: resultaten hangen af van de gekozen effectenmaat, tijdshorizon en onzekerheden in data; ethische en maatschappelijke waarden spelen een rol bij wat als ‘effect’ telt.

Naast kosteneffectiviteitsanalyse bestaan andere economische evaluatiemethoden, zoals kosten-batenanalyse (CBA), kostene-minimalisatieanalyse (CMA) en kostenutiliteitsanalyse (CUA). Praktische toepassingen omvatten beslissingen over medische behandelingen, ziekenhuisprogramma’s en publieke gezondheidsinterventies, waarbij middelen efficiënt worden toegewezen. Kosteneffectiviteitsanalyse levert geen morele of sociale afwegingen volledig op, maar biedt een rationele basis voor keuzes.