klankklassen

Klankklassen, in de fonologie, zijn groepen van klanken die gemeenschappelijke kenmerken delen. Ze bestaan uit fonemen of allofonen die zich op articulatie of fonologisch gedrag onderscheiden, maar dezelfde kenmerken vertonen. Het idee is dat veel fonologische processen gelden voor hele natuurlijke klassen in plaats van voor individuele klanken.

Klankklassen worden vooral gedefinieerd aan de hand van articulatorische kenmerken: plaats van articulatie (bijv. bilabiaal, alveolair, velair) en wijze van articulatie (bijv. plosief, fricatief, nasal, liquide). Daarnaast speelt stem een belangrijke rol, oftewel of een klank stemloos of stemhebbend is. Deze kenmerken leveren de basis voor beschrijvingen van klankpatronen en veranderingen, zoals verdoving, assimilatie of elisie die op hele klankgroepen kunnen slaan.

Voorbeelden van klankklassen zijn stemloze plosieven (p, t, k), stemhebbende plosieven (b, d, g), stemloze fricatieven (f, s, h), stemhebbende fricatieven (v, z), nasalen (m, n, ŋ) en liquiden (l, r). Ook klinkers vormen een uitgebreide natuurlijke klasse, evenals klanken binnen dezelfde regio van articulatie zoals velair of alveolair.

Toepassing en betekenis: taalkundigen gebruiken klankklassen om regels en patronen te formuleren die op meerdere klanken tegelijk gelden, wat de analyse vereenvoudigt. Het concept sluit aan bij het idee van natuurlijke klassen, die bestaan uit klanken die dezelfde kenmerken delen en daardoor betrokken zijn bij gelijkaardige fonologische processen. De specifieke definities kunnen variëren naar gelang het theoretische model.