klankgroepen

Klankgroepen is een term uit de taalkunde en taalonderwijs die verwijst naar opeenvolgingen van klanken die als eenheid functioneren binnen woorden en lettergrepen. Het begrip helpt bij het analyseren van uitspraak, rijm en spelling, en dient als hulpmiddel bij het leren lezen en spreken.

In de fonologie wordt een lettergreep doorgaans opgebouwd uit een beginklankgroep (onset), een kern (nucleus) en een eindklankgroep (coda). Klankgroepen kunnen verwijzen naar deze subeenheden: een enkele medeklinker kan een onset of coda vormen, maar ook een cluster zoals st of str. De kern wordt meestal gevormd door een klinker, maar kan ook een syllabische medeklinker of een klinkergroep zijn (bijvoorbeeld een diftong).

De analyse van klankgroepen houdt rekening met de fonotaxis: welke klankgroepen in welke positie voorkomen en welke combinaties mogelijk zijn in een bepaalde taal. In onderwijscontext worden woorden vaak verdeeld in klankgroepen om decoderen te vergemakkelijken, bijvoorbeeld steen: onset st, nucleus ee, coda n; grond: onset gr, nucleus o, coda nd; muis: onset m, nucleus ui, geen coda. Ook digrafen en andere lettercombinaties die één klank vertegenwoordigen kunnen als klankgroepen worden beschouwd (bijv. ui, ei, oo).

Zie ook: fonologie, lettergreep, diftong. Dit artikel beschrijft een overzichtelijke notie van klankgroepen als hulpmiddel voor analyse en onderwijs.