kanaalkenmerken

Kanaalkenmerken zijn de kenmerkende eigenschappen van een kanaal die de hydraulische werking en het beheer bepalen. Ze gelden voor kunstmatige kanalen en voor natuurlijke waterlopen die worden gebruikt voor waterafvoer, drainage of transport. De kenmerken worden toegepast bij ontwerp, planning, hydraulische modellering en onderhoud.

Geometrische kenmerken omvatten breedte, diepte en dwarsdoorsnede, de vorm van de dwarsdoorsnede (rechthoekig, trapezium, U-vormig) en de profielhelling van de bedding. Variaties langs de lengte en de variatie in bank- en bodemhoogte tellen eveneens mee. Deze geometrische eigenschappen bepalen mede de capaciteit van een kanaal.

Hydraulische kenmerken beschrijven hoe het water zich door het kanaal beweegt. Belangrijke factoren zijn afvoercapaciteit, stroomsnelheid en waterstand bij een gegeven debiet. Een wrijvingscoëfficiënt zoals Manning's n (of Chezy-constante) geeft de weerstand van de kanaalbodem en -wanden aan. Hydraulische relaties leveren de koppeling tussen debiet en waterstand.

Bouwkundige kenmerken omvatten bekleding of lining, oeverbescherming, sluizen, stuwen, bruggen en in- en uitgangen. Ook het materiaal van de bedding en de aanwezigheid van sedimentlagen en bankerosie spelen een rol. Ecologische kenmerken omvatten sedimentkwaliteit, begroing, en de aanwezige flora en fauna langs het kanaal.

Meetmethoden omvatten veldmetingen, topografische en bathymetrische surveys, laser scanning (lidar) en fotogrammetrie met drones. Gegevens worden gebruikt in hydraulische modellen en beheersinstrumenten voor planning, simulatie en monitoring.

Kanaalkenmerken zijn essentieel voor ontwerp en evaluatie van capaciteit en voor flood risk management en onderhoudsstrategieën. In Nederland, waar kanalen en drainage cruciaal zijn, worden kanaalkenmerken beheerd door waterschappen en overige bevoegde instanties om veiligheid en betrouwbaarheid te waarborgen.