iteropariteit

Iteropariteit is een levensgeschiktheidsstrategie waarbij een organisme meerdere keren tijdens zijn leven voortplant. In tegenstelling tot semelpariteit, waarbij een individu zich slechts één keer voortplant en daarna sterft, houdt iteropariteit in dat individuen na reproductieve episodes kunnen herstellen en opnieuw voortplanten, afhankelijk van hun energie en omgevingscondities. Deze strategie gaat vaak samen met een langere levensduur en mogelijkheden tot groei tussen reproducties.

Iteropariteit komt bij veel groepen voor. Bij dieren is het wijdverbreid onder zoogdieren, vogels en vele reptielen en vissen; bij planten is het vaak geassocieerd met perenniele levenscycli, waarbij soorten meerdere jaren achter elkaar kunnen bloeien. Sommige planten zijn monocarpic en bloeien één keer en sterven daarna. In sommige populaties kan variatie in omgevingsomstandigheden de voorkeur voor iteropariteit versterken of verzwakken; in onzekere of extreme omgevingen kan semelpariteit voordelig zijn.

Evolutionaire kosten en baten van iteropariteit bestaan uit het spreiden van reproductieve inspanning over meerdere jaren, waardoor individuen kunnen profiteren van gunstige periodes maar ook voortdurende energietoewijzing aan onderhoud en herhaalde voortplanting vereisen. Leeftijd- en grootteafhankelijke fecunditeit speelt een rol: vaak groeit of wordt de fecunditeit hoger naarmate individuen ouder of groter worden. Demografische analyses gebruiken levenslooptabellen en maatstaven zoals levenslang reproductief succes om de voor- en nadelen van deze strategie te evalueren.

Toepassingen en onderzoek: de studie van iteropariteit helpt bij het begrip van populatiedynamiek, conservatie en plant- en dierleven. In evolutiebiologie wordt onderzocht welke omgevingscondities iteropariteit bevorderen, zoals stabiliteit, lagere juvenile mortaliteit en voldoende middelen. Modellen zoals leeftijds- of stadia-gebaseerde matrixmodellen worden gebruikt om deze strategie te vergelijken met alternatieven zoals semelpariteit.