initiatieffase

Initiatieffase is de eerste stap in het klassieke multi-stadium model van carcinogenese, waarin genetische veranderingen optreden in een vatbare cel als gevolg van blootstelling aan carcinogene factoren. De initiatie omvat doorgaans irreversibele mutaties in genen die de groei en deling van cellen controleren, zoals proto-oncogenen en tumorsuppressorgenen. Deze mutaties zelf leiden meestal nog niet tot een klinisch detecteerbare tumor, maar ze geven de cel een veranderde aanleg die later kan uitgroeien onder invloed van verdere factoren.

Kenmerken en mechanismen

Tijdens de initiatie kan DNA-schade ontstaan door chemische carcinogenen, radioactieve straling of spontane fouten. De resulterende mutaties worden vaak vastgelegd tijdens DNA-replicatie en kunnen clonale uitbreiding mogelijk maken onder gunstige omstandigheden. De initiatie is over het algemeen onomkeerbaar op cellulair niveau, maar het is niet voldoende om kanker te veroorzaken; promotie en progressie zijn vereist om een volledig malign neoplasma te vormen.

Rol en relaties

De initiatie vormt de basis van de latere fasen van carcinogenese. Na initiatie kunnen promotoren (zoals bepaalde hormonen, ontstekingsfactoren of andere omgevingsinvloeden) klonale uitgroei van geïnitieerde cellen stimuleren, wat leidt tot een grotere kans op tumorontwikkeling. Progressie omvat verdere genetische veranderingen die leiden tot invasie en maligne karakter.

Voorbeelden

Voorbeelden van initiatoren zijn benzo[a]pyreen uit rook, aflatoxine B1 en UV-straling. In experimentele modellen kan blootstelling aan deze factoren het aantal geïnitieerde cellen verhogen en daarmee het risico op kanker verhogen.

Zie ook

Initiatie, promotie en progressie in carcinogenese; multi-stadium carcinogenese.