hypertrofiaan

Hypertrofie is de vergroting van een orgaan of weefsel door toename van de grootte van de afzonderlijke cellen. Het verschil met hyperplasie is dat hypertrofie berust op celgroei, terwijl hyperplasie een toename van het aantal cellen betreft. Hypertrofie kan fysiologisch voorkomen of pathologisch zijn.

Fysiologische hypertrofie ontstaat als reactie op regelmatige belasting, zoals spierhypertrofie bij krachttraining of hartspierhypertrofie bij langdurige inspanning. Deze vormen dragen bij aan betere functie en zijn meestal reversibel als de belasting afneemt. Pathologische hypertrofie ontstaat door chronische stress zoals langdurige hoge bloeddruk of structurele hartbelasting (bijvoorbeeld aortaklepstenose). Ook bij sommige organen kan hypertrofie optreden als reactie op verlies van functioneel weefsel, al is dit minder gebruikelijk.

Mechanismen omvatten mechanische signalen die celgroei aansturen via signaalroutes als IGF-1/PI3K-Akt-mTOR en MAPK. In spiercellen leiden deze signalen tot meer eiwitsynthese en uitbreiding van sarcomeren; in hartspiercellen kan een reactivatie van het foetale genenprogramma optreden, met veranderingen in transcriptie en soms fibrosis. Pathologische hypertrofie kan leiden tot functieverlies en uiteindelijk hart- of orgaanafwijk als de belasting aanhoudt.

Diagnose gebeurt vaak met beeldvorming zoals echocardiografie of MRI, en soms met histologisch onderzoek. Behandeling richt zich op de onderliggende oorzaak: bloeddrukcontrole, correctie van structurele oorzaken en leefstijlaanpassingen. In fysiologische hypertrofie is doorgaans geen actieve behandeling vereist behalve behoud van een gezonde trainingsbelasting en herstel.