hyperoniemen

Hyperoniemen zijn woorden met een ruimere, algemeenere betekenis dan andere woorden in dezelfde taal. In de semantiek beschrijft men de hyperoniem-hyponiemrelatie: een woord X is een hyperoniem van een woord Y wanneer Y een specifiekere term is binnen de bredere categorie die X aanduidt. Omgekeerd is Y een hyponiem van X. Deze hiërarchische structuur maakt deel uit van lexicale netwerken en taxonomieën.

Voorbeelden: het hyperoniem 'dier' omvat onder meer de hyponiemen 'hond', 'kat' en 'paard'. Het hyperoniem 'voertuig' omvat 'auto', 'fiets' en 'trein'. Het hyperoniem 'fruit' omvat 'appel', 'banaan' en 'kersen'.

In informatiewetenschap en taaltechnologie worden hyperoniemen en hyponiemen gebruikt om woorden te organiseren en semantische relaties te modelleren. In lexicale databases zoals WordNet vormen deze relaties een hiërarchie die nuttig is voor semantische zoekopdrachten, tekstinterpretatie en automatische taxonomie- of ontologievorming.

Een beperking is dat hyperoniemen afhankelijk van betekenis en context kunnen verschillen. Een woord kan in de ene betekenis een hyperoniem hebben en in een andere betekenis een ander hyperoniem. Polysemie, synonieme overlap en homonymie kunnen de toewijzing bemoeilijken; bovendien is hyperoniem niet hetzelfde als meroniem (deel-geheel).

Zie ook: hyponiem, WordNet, lexicale semantiek.