historischcontextueel

Historischcontextueel is een bijvoeglijk naamwoord dat betrekking heeft op een benadering of interpretatie die verschijnselen—zoals teksten, voorwerpen, gebeurtenissen of beleid—plaats in de historische context waarin zij zijn ontstaan of tot stand kwamen. De kern van deze benadering is dat betekenis en impact worden gevormd door factoren uit die periode, waaronder politieke verhoudingen, economische systemen, sociale normen, technologische mogelijkheden en instituties.

De term wordt veel in de geesteswetenschappen gebruikt, met name in de geschiedenis, literatuurwetenschap, kunsthistorie, linguïstiek en archeologie. Doel is om de betekenis van het verleden te begrijpen door rekening te houden met de omstandigheden van die tijd, en om presentisme of anachronistische oordelen te voorkomen. Methodologisch gaat historischcontextueel onderzoek vaak uit van bronnenkritiek en een combinatie van bewijzen uit meerdere disciplines, en van het reconstrueren van sociale praktijken, ideeën en discursieve kaders.

Praktische voorbeelden zijn onder meer het interpreteren van een 19e-eeuwse roman door de dominante genderrollen en censuur van die tijd mee te wegen, of het analyseren van een beleidsdocument in relatie tot het juridische en economische systeem van zijn periode.

Beperkingen van deze benadering zijn onder meer de afhankelijkheid van beschikbare bronnen en de mogelijkheid van interpretatieve onzekerheid bij het reconstrueren van bedoelingen en betekenissen. Desondanks blijft historischcontextueel een centrale houding in kritisch historisch onderzoek.