handhavingsmogelijkheden

Handhavingsmogelijkheden zijn de mogelijkheden die overheidsinstanties hebben om naleving van wetten en regels af te dwingen. Het begrip komt meestal terug in het kader van bestuurlijke handhaving, waarbij een autoriteit regels handhaaft op basis van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) en sectorale regelgeving. Doel van handhaving is zorgen voor veilige, gezonde en rechtmatige gang van zaken, met aandacht voor proportionaliteit en rechtsgelijkheid. Daarbij kunnen verschillende autoriteiten betrokken zijn, zoals gemeenten, provincies en de rijksoverheid.

Veelvoorkomende handhavingsinstrumenten zijn onder meer informele middelen zoals waarschuwingen en aanmaningen om een overtreding te verhelpen, en formele instrumenten zoals last onder dwangsom (met een boete als men niet aan de last voldoet), dwangsom zelf (als prikkel om alsnog te handelen), bestuurlijke boetes (administratieve sancties zonder rechterlijke tussenkomst), en onder omstandigheden beslag, sluiting of intrekking van vergunningen. In sommige gevallen kan ook strafrechtelijke aanpak volgen bij aanhoudende of ernstige overtredingen. Daarnaast horen maatregelen als schorsing, afgifte of weigering van een vergunning en handhaving op afstand tot de mogelijkheden, afhankelijk van de situatie en regelgeving.

Procedures en waarborgen zijn essentieel: handhaving is gebonden aan bordess factoren zoals de gave om te horen, redelijke termijn, en een zorgvuldige afweging van belangen. Beroep openbaart de administratieve rechter kan eveneens worden ingezet. Daarnaast geldt dat handhavingsbeleid (handhavingsbeleid/handhavingsstrategie) streeft naar consistente toepassing, transparante afwegingen en rechtsbescherming.

Toepassingsgebieden zijn onder meer milieu, bouw en ruimtelijke ordening, arbeidsomstandigheden en veiligheid. Handhavingsmogelijkheden vormen daarmee het gereedschap waarmee overheden naleving realiseren en gewenste maatschappelijke doelen waarborgen.