hallucinatie

Een hallucinatie is een zintuiglijke waarneming die plaatsvindt zonder externe prikkel en die door de betrokkene als echt kan worden ervaren. Hallucinaties kunnen alle zintuigen betreffen, maar visuele en auditieve hallucinaties komen het meest voor. Andere modaliteiten zijn olfactorische (geur), gustatorische (smaak), somatosensorische (aanraking of verbranding) en kinesthetische waarnemingen. Hallucinaties onderscheiden zich van illusies, waarbij een wel aanwezige prikkel verkeerd geïnterpreteerd wordt.

Oorzaken en context: Hallucinaties ontstaan vaak bij psychiatrische aandoeningen zoals schizofrenie en andere psychotische stoornissen, bij neurologische aandoeningen zoals dementie (inclusief Lewy body dementie), migraine, epilepsie en na traumatisch hersenletsel. Daarnaast spelen delirium (acute verwardheid), medicatie en intoxicaties (bijv. alcohol-/drugsgebruik, bepaalde geneesmiddelen), en slaapgerelateerde fenomenen zoals hypnagoge/hypnopompe hallucinaties een rol.

Diagnostiek: De beoordeling richt zich op het vaststellen van de onderliggende oorzaak en het uitsluiten van medische aandoeningen. Dit omvat anamnese, medicatie- en intoxicatie-analyse, lichamelijk en neurologisch onderzoek, en waar nodig beeldvorming of laboratoriumonderzoek. Bij ouderen met verwardheid wordt delirium uitgesloten.

Behandeling en prognose: Behandeling hangt af van de onderliggende oorzaak en de veiligheid. Bij delirium is verbetering van de omgeving en behandeling van de onderliggende aandoening essentieel; bij psychiatrische stoornissen kunnen antipsychotica of andere therapieën worden overwogen onder medisch toezicht. Niet medisch kan geruststelling en omgevingstherapie helpen. De prognose varieert sterk met de oorzaak; delirium kan reversibel zijn, terwijl hallucinaties bij degeneratieve aandoeningen chronisch kunnen zijn. Vroege analyse en behandeling verbeteren het beloop.