groepsselectie

Groepsselectie is een concept uit de evolutiebiologie waarbij selectie niet uitsluitend op individuen plaatsvindt, maar ook op het niveau van groepen of demes. Een eigenschap die de fitness van de groep verhoogt, kan zo uiteindelijk vaker voorkomen binnen de groep, ook als deze eigenschap de individuele fitness van sommige leden verlaagt.

In getailleerde termen kan groepsselectie leiden tot altruïstisch gedrag: individuen handelen ten gunste van de groep terwijl dit ten koste gaat van hun eigen directe reproductieve succes. De vraag of groepsselectie werkelijk op grote schaal werkt, is lange tijd onderwerp van debat geweest. In de traditionele discussie werd groepsselectie vaak bekritiseerd omdat gunstgevende groepskenmerken in veel gevallen simpelweg kunnen worden verklaard door selectie op individueel niveau of door kin- selectie. Moderne kijk op evolutie beschouwt dan ook meestal selectie op meerdere niveaus tegelijk.

Het hedendaagse kader heet meestal multi-level selectie, waarbij selectie op individueel niveau, op groepsniveau en op genetisch niveau naast elkaar bestaan en elkaar kunnen versterken of tegenwerken. Wiskundige framings zoals de Price-vergelijking helpen om de voorwaarden te beschrijven waaronder groepsniveau-effecten kunnen optreden. Mechanismen die groepsselectie kunnen ondersteunen zijn onder meer beperkte uitwisseling tussen groepen, assortatieve interacties (genoeg gelijkaardige individuen in een groep), en structuren die groepsdiversiteit aantoonbaar beperken.

Groepsselectie heeft toepassingen in de analyse van sociaal gedrag bij dieren, met name in populaties met duidelijke groepstructuren, maar ook in mens en cultuur, waar collectieve kenmerken en instituties een rol spelen. In recente literatuur wordt benadrukt dat groepsselectie meestal als onderdeel van een bredere, multi-level benadering van selectie moet worden gezien.