gravitatieafvoer

Gravitatieafvoer is een systeem voor de afvoer van afvalwater waarbij de stroming wordt veroorzaakt door zwaartekracht in plaats van pompen of mechanische aandrijving. Het wordt toegepast in zowel gebouwen als in stedelijke en landelijke rioolnetwerken en is ontworpen om fecaal- en pluviaal water op een zuivere, betrouwbare manier af te voeren naar een verwerkingsinstallatie of natuurlijke waterloop.

In dit systeem worden leidingen en aftakkingen zodanig aangelegd dat het water door een constante helling van hoog naar laag kan bewegen. De belangrijkste componenten zijn afvoerleidingen, bochten, vertakkingen, inspectieputten en vaak ventilatiesystemen. Ventielen en juiste afdichtingen voorkomen gevaren als terugslag en rioolgassen. De installatie vereist ook voldoende venting en sometimes trapfilms omdruk te voorkomen en om geur- en drukproblemen te vermijden.

Ontwerp en uitvoering hangen af van factoren zoals diameter van de leidingen, lessehelling, verplaatsingen in het terrein en lokale regelgeving. Over het algemeen geldt dat een zekere minimale helling nodig is om een vlotte stroming te waarborgen; deze helling varieert afhankelijk van diameter en vuilingsgraad, maar ligt in veel gevallen tussen een halve tot enkele procent. Materiaalkeuze (bijv. PVC, staal of gietijzer) en waterdichtheid zijn bepalend voor levensduur en onderhoudsgemak. Voor vlakke of heuvelachtige terrein kan een combinatie van lange gravity-stromen en eventuele pomppunten noodzakelijk zijn.

Voordelen van gravitatieafvoer zijn onder meer lage energiekosten en weinig bewegende delen, wat de betrouwbaarheid ten goede komt. Nadelen zijn gevoeligheid voor verstoppingen en infiltratie, de behoefte aan voldoende helling en adequate venting, en de vereiste voor onderhoud zoals reiniging en wortelbestendige constructies. Gravitatieafvoer blijft een kernprincipe in moderne rioleringsnetwerken waar haalbare hellingen aanwezig zijn.