gevangenen

Gevangenen zijn personen die van hun vrijheid zijn beroofd door de staat, meestal als gevolg van een strafoplegging of om in afwachting van een rechtszaak vast te houden. Het begrip omvat veroordeelde gevangenen, personen in voorlopige hechtenis en degenen die verblijven in gevangenissen of detentiecentra. De aard en duur van de detentie verschillen per rechtssysteem, maar alle gevangenen maken deel uit van verblijfs- en beveiligingsregimes dat is bedoeld om orde en veiligheid te handhaven terwijl hun basisrechten worden gerespecteerd.

Het juridische kader voor gevangenen omvat zowel nationale wetten als internationale normen. Gevangenen hebben recht op humane behandeling en bescherming tegen marteling of andere onmenselijke behandelingen. Ze hebben recht op juridische bijstand, het recht om contact te hebben met familie, toegang tot medische zorg, onderwijs en werk, en gelijke behandeling ongeacht ras, religie of geslacht. De Verenigde Naties hebben de Standard Minimum Rules voor de behandeling van gevangenen vastgesteld, waarvan de 2015 herziening bekendstaat als de Mandela Rules. Deze normen vormen een leidraad voor detentieomstandigheden, disciplinaire procedures en rehabilitatie.

Detentieomstandigheden variëren per locatie, maar moderne normen streven naar humane huisvesting, voldoende ventilatie, sanitaire voorzieningen, adequate voeding en toegang tot medische zorg. Er bestaan mechanismen voor toezicht en klachtenafhandeling, waaronder onafhankelijke inspecties en rechtsgang. Het doel van detentie is doorgaans tweeledig: veiligheid en orde, maar ook capaciteitsopbouw en voorbereiding op re-integratie in de samenleving.

Rehabilitatie en vrijlating zijn belangrijke onderdelen van het detentiesysteem. Gevangenen hebben vaak toegang tot onderwijs, beroepsopleidingen en behandeling van verslaving of psychische klachten, met evaluaties die leiden tot voorwaardelijke vrijlating of gerehabiliteerde terugkeer in de maatschappij.