gevangenissen

Gevangenissen zijn detentie-inrichtingen waarin personen door de staat worden vastgehouden. Ze dienen over het algemeen als plaatsen van strafoplegging na veroordeling en als voorarrest of voorlopige hechtenis in afwachting van een vonnis. Het doel is naast strafelement ook bescherming van de samenleving en, waar mogelijk, rehabilitatie en re-integratie van de gedetineerden. In vele landen worden gevangenissen beheerd door een ministerie van justitie of een gelijkwaardige instantie, en zijn zij onderworpen aan nationale wetgeving en internationale mensenrechtennormen.

Het dagelijkse leven in gevangenissen is meestal gestructureerd rond toezicht, beveiliging en orde. Naast onderdak en voeding krijgen gevangenen toegang tot medische en psychische zorg, onderwijs en arbeid of beroepsopleidingen. Bezoeken van familie en contact met juridische vertegenwoordigers verlopen binnen vastgestelde regels. Gevangenen hebben doorgaans rechten op humane behandeling, bescherming tegen marteling of onmenselijke behandeling, en mogelijkheden om bezwaar of beroep aan te tekenen.

Er bestaan verschillende typen gevangenissen, afhankelijk van aard en niveau van beveiliging: reguliere volwasseneninstellingen, jeugdgevangenissen voor minderjarigen, en speciale eenheden voor hoogbeveiligde detentie. Daarnaast komen forensische psychiatrische klinieken en tbs-inrichtingen voor personen die onder psychiatrische behandeling staan. Pre-trial detentie wordt vaak ondergebracht in afzonderlijke detentiecentra.

Rechtskader en toezicht variëren per land, maar internationaal gedrag en behandeling van gevangenen worden beïnvloed door normen zoals de UN Mandela Rules, met periodieke inspecties en evaluaties. Veel discussies richten zich op overbevolking, veiligheid, toegang tot rehabilitatieprogramma’s en de bestrijding van recidive. Historisch gezien verschoven gevangenissen van straffende instellingen naar systemen die ook humane behandeling en resocialisatie proberen te bevorderen.