genomgevingsinteractie

Genomgevingsinteractie is het fenomeen dat de invloed van een genetische variant op een bepaald fenotype of ziekte afhangt van omgevingsfactoren, en omgekeerd. Met andere woorden, de effectgrootte van genetische predisposities kan variëren afhankelijk van factoren zoals roken, voeding, blootstelling aan chemicaliën of leefstijl. Het begrip onderscheidt zich van een puur genetisch effect doordat de omgeving het genetische risico kan versterken of verzwakken.

In onderzoek wordt geprobeerd te bepalen hoe genetische factoren en omgevingsfactoren samen het risico op aandoeningen bepalen. Studies maken vaak gebruik van regressiemodellen waarin een interactieterm tussen genotype en omgeving is opgenomen. Genomgevingsinteractie kan additief of multiplicatief van aard zijn en vereist vaak grote, goed gedefinieerde datasets om statistisch betrouwbaar te zijn. Het is belangrijk om genomgevingsinteractie te onderscheiden van genetische correlatie (rGE), waarbij genetische en omgevingsfactoren samenhangen, maar onafhankelijk van elkaar op het fenotype inwerken. Epigenetische mechanismen kunnen aanvullende routes vormen waardoor omgevingsinvloeden op genetische werking inwerken.

Voorbeelden van genomgevingsinteractie zijn onder meer: bij fenylketonurie bepaalt de PAH-genmutatie hoe streng het dieet met phenylalanine moet zijn om normale ontwikkeling te waarborgen; bij sommige genen, zoals CYP1A2, kunnen cafeïnegerelateerde risico’s voor hart- en vaatziekten verschillen tussen mensen met verschillende metabolisme-snelheden; en bij NAT2-variaties kan het roken en de consumptie van met warmte bereide voedingsmiddelen het blaaskankerrisico beïnvloeden.

De studie van genomgevingsinteractie heeft implicaties voor gepersonaliseerde geneeskunde en volksgezondheid, maar wordt bemoeilijkt door meetfouten, confounding, beperkte power en populatiespecifieke verschillen.