geestelijk

Geestelijk is een Nederlands woord met meerdere betekenissen die in verschillende contexten voorkomen. Het is vooral een bijvoeglijk naamwoord en wordt daarnaast zelfstandig gebruikt in verwijzingen naar de geestelijkheid.

De belangrijkste betekenissen zijn:

- betrekking hebbend op geesten, ziel of religie: in deze zin duidt geestelijk op zaken die met het spirituele of kerkelijke domein te maken hebben, bijvoorbeeld geestelijk leven, geestelijke autoriteit, geestelijke leiding en geestelijke macht. Ook samenstellingen als geestelijke gezondheidszorg en geestelijke ontwikkeling behoren daartoe.

- betrekking hebbend op het geestelijk functioneren of de mentale (geestelijke) aspecten van mensen: in deze context verschijnt het in termen als geestelijke gezondheid of geestelijke welzijn, waarin het richting geeft aan mentale processen en welzijn.

Als zelfstandig naamwoord verwijst geestelijk(e) naar een lid van de geestelijkheid. In die zin kan men spreken van een geestelijke (en van de geestelijkheid als geheel), waarbij de geestelijken als groep ook wel als geestelijkheid worden aangeduid.

Etymologie en gebruik: geestelijk is afgeleid van geest, met als uitgang -elijk die een relatie of eigenschap aanduidt. Het woord heeft in het Nederlands een lange geschiedenis en komt zowel in religieuze als formele taal voor. In hedendaags taalgebruik wordt het vooral in formele of institutionele contexten aangetroffen.

Verwant en contrast: spiritueel is een veelgebruikte synoniem die vaker een bredere, minder institutionele connotatie heeft; religieus en kerkelijk zijn subtiele nuanceverschillen die in specifieke contexten verschil uitmaken. Geestelijk heeft daarmee een eigen plekje in zowel religieus als psychologisch taalgebruik.

Zie ook: geest, geestelijkheid, geestelijke gezondheid, geestelijke gezondheidszorg, spiritueel.