gasvorming

Gasvorming is de productie van gas als product of bijproduct van chemische, biologische of fysieke processen. Het wordt waargenomen als belletjes, bruis of drukopbouw. De term wordt gebruikt in diverse vakgebieden zoals chemie, biologie, voedingswetenschap, milieuwetenschap en techniek.

Chemische gasvorming treedt op wanneer reacties gasvormige stoffen vrijmaken. Voorbeelden zijn zure reacties met carbonaten die kooldioxide opleveren, of afbraak van bepaalde verbindingen die stikstof of zuurstof vrijlaten. Biologische gasvorming ontstaat door microbieel metabolisme, zoals fermentatie of anaeroob digestie, en produceert onder andere kooldioxide, methaan, waterstof, ammoniak en waterstofsulfide.

In voeding en dranken is gasvorming zowel bedoeld als problematisch. Gistfermentatie zet kooldioxide vrij, waardoor brood rijst en dranken koolzuur krijgen. Bij bedorven of gefermenteerde producten kunnen microben gas vormen waardoor het product opzwelt of onaangename smaken krijgt. In verpakte levensmiddelen kan een te grote gasdruk wijzen op bederf of verontreiniging.

In milieu en industrie speelt gasvorming een centrale rol. Anaeroob digestie in afvalwaterzuivering of biogasinstallaties levert methaan en kooldioxide op. Stortplaatsen vormen methaan en andere gassen naarmate organisch afval ontbindt. In geologie en energie-exploratie kan natuurlijk gas vormen en in reservoirs accumuleren; gashydraten kunnen zich vormen onder hoge druk en lage temperatuur.

Meting en veiligheid: Gasvorming wordt gekwantificeerd door volume- of drukveranderingen en door het analyseren van de gas-samenstelling met methoden zoals gaschromatografie of infraroodsensoren. In afgesloten ruimten kan gasophoping veiligheidsrisico's inhouden door verstikking of explosies; adequate ventilatie en gasdetectie verminderen risico's.