rijst

Rijst is de zaadkorrel van de grasachtige plant Oryza sativa, met Oryza glaberrima als belangrijkste soort in Afrika. Het vormt wereldwijd een basisvoedsel voor miljoenen mensen en wordt in diverse keukenstijlen bereid. De naam rijst is het Nederlandse woord voor dit graan en verwijst naar de culinaire productie van de korrel.

Rijst wordt geclassificeerd naar korrelgrootte (lang, middel, kort) en naar verwerking. Langkorrelige rijst blijft meestal los na koken, terwijl korte en middelbare korrels sneller kleven. Witte rijst is gepolijst en ontdaan van kiem en zemel; bruine rijst behoudt deze buitenmouter. Parboiled rijst is gedeeltelijk voorgegaard terwijl de kiem nog aanwezig is. Aromatische variëteiten zoals basmati en jasmine zijn populair vanwege geuren en texturen; kleefrijst (glutinous rice) kleeft sterk en wordt veel in Aziatische keukens gebruikt.

Teelt en productie: Rijst wordt doorgaans onder natte omstandigheden geteeld in rijstvloeden. De domestisering vindt plaats in Oost- en Zuidoost-Azië; tegenwoordig komt de grootste productie uit China en India, gevolgd door Indonesië, Bangladesh, Vietnam en Thailand. Nadat de rijst geoogst is, worden dorsen, schoonmaken en malen toegepast. Wit rijst kan verrijkt zijn met vitamines en mineralen.

Voeding en gebruik: Rijst levert hoofdzakelijk koolhydraten en een bescheiden hoeveelheid eiwitten. Bruine rijst bevat meer vezels en micronutriënten dan witte rijst. Het is van nature glutenvrij en vormt in veel culturen de basis van maaltijden, een doorgaans veelzijdige basis voor gerechten variërend van sushi tot paella en risotto.

Duurzaamheid en uitdagingen: De teelt is waterintensief en kan emissies veroorzaken in paddyvelden. Klimaatverandering beïnvloedt opbrengsten en gewasgezondheid. Teeltpraktijken en rasseninnovatie proberen de efficiëntie te verbeteren en de milieu-impact te verminderen.

Opslag: Rijst wordt op een droge, koele plek bewaard zodat het zijn smaak en textuur behoudt.