federatie

Een federatie is een politieke of organisatorische structuur waarin meerdere zelfstandige eenheden een centrale macht delen en op bepaalde terreinen samenwerking aangaan, terwijl de deelentiteiten een zekere autonomie behouden. In een federatie ligt de staatssoevereiniteit verdeeld tussen de centrale overheid en de deelstaten of regio’s, en de centrale macht heeft bevoegdheden die bij grondwet of statuten zijn toegekend.

Verschil met een confederatie is dat in een federatie de centrale overheid wél bindende wetgeving en coördinatie heeft op meerdere beleidsterreinen, terwijl in een confederatie de centrale macht doorgaans zwakker is en de staten de soevereiniteit behouden. Een unitair systeem kan op afstand een zekere mate van deconcentratie of devolutie kennen, maar de grondwettelijke soevereiniteit ligt bij de centrale regering.

Naast politieke federaties bestaan er ook organisaties die als federaties functioneren, zoals federaties van vakbonden, sportbonden of beroepsorganisaties. In die gevallen werken leden samen onder een koepel die regels, kwaliteitseisen en belangenbehartiging verzorgt.

Voorbeelden van politiek-federale staten zijn Duitsland, Canada, de Verenigde Staten, India, Australië en Zwitserland. Spanje en sommige Europese landen kennen gedecentraliseerde maar niet volledig federale systemen. Wereldwijd variëren de verhoudingen: de exacte bevoegdheidsverdeling en de rol van de federatie hangen af van de constitutie, politieke historie en wetgeving.

Voordelen van federaties zijn onder meer grotere nationale eenheid, regionale autonomie en gebalanceerde vertegenwoordiging van belangen. Nadelen kunnen zijn bureaucratie, potentieel conflicten tussen federale en deelstaatoverheden en variatie in beleid tussen regio’s.