evolucioneren

Evolueren, ook wel evolucioneren, is het proces waarbij de kenmerken van populaties organismen in de loop der tijd veranderen. Dit gebeurt doordat er variatie is die erfelijk is en doordat sommige individuen succesvoller nakomelingen krijgen dan anderen, waardoor bepaalde erfelijke eigenschappen in volgende generaties vaker voorkomen.

De belangrijkste mechanismen van evolutie zijn natuurlijke selectie, mutatie, genetische drift en migratie (genstroom). Natuurlijke selectie bevordert eigenschappen die de overleving of het voortbestaan van nakomelingen vergroten; mutatie levert nieuwe variatie; genetische drift leidt tot willekeurige veranderingen, vooral in kleine populaties; migratie brengt genetisch materiaal tussen populaties binnen. Samen kunnen deze processen leiden tot aanpassingen aan de omgeving en tot grotere verschillen tussen populaties.

Een gevolg van evolutie is speciatie, het ontstaan van nieuwe soorten wanneer populaties genetisch zo verschillend raken dat ze niet meer succesvol kunnen voortplanten met elkaar. Evolutie verklaart zowel micro-evolutie op korte tijdschalen als macro-evolutie over miljoenen jaren.

Bewijs voor evolutie komt uit diverse bronnen: het fossiele register toont geleidelijke veranderingen, vergelijkende anatomie laat homologe structuren zien die gemeenschappelijke oorsprong hebben, en de moderne genetica toont consistente patronen van verwantschap en variatie in DNA. Veel voorkomende misvattingen benadrukken ten onrechte een doelgerichte richting; evolutie heeft geen einddoel, maar volgt uit inherente variatie en selectionele druk in een gegeven omgeving. Innovaties zoals antibioticaresistentie en adaptaties bij vinkenillustreren hoe evolutie in actie zichtbaar kan zijn.