eschatologie

Eschatologie is de leer over eindtijd en het uiteindelijke lot van mens en kosmos. De term komt van het Grieks eskhatos, ‘laatste’, en -logia, ‘leer’. Ze onderzoekt wat er gebeurt aan het eind van de geschiedenis en bij de dood, zoals het oordeel, de opstanding en de komst van een vernieuwde orde.

Kernbegrippen zijn onder meer de eindtijd, de opstanding van de doden, het laatste oordeel, de hemel en de hel, en verlossing of vernieuwing van de schepping. In veel tradities verschijnt er verschil in beeldspraak: apocalyptische literatuur, messiaanse verwachtingen, of cyclische verlossingscycli. Teksten en theologie binnen de tradities vormen de basis waarop eschatologische leerstellingen worden ontwikkeld.

In christendom gaat eschatologie vaak over de wederkomst van Christus, de opstanding en het laatste oordeel; in jodendom over de komst van een Messias, herstel en uiteindelijk rechtvaardiging; in islam over de dag des oordeels en de uiteindelijke bestemming van de mens. Ook in hindoeïsme en boeddhisme bestaan eindtijdbeelden, vaak met een cyclisch tijdsverloop en nadruk op bevrijding of nirwana.

Historische en hermeneutische benaderingen variëren: letterlijke lezingen, symbolische interpretaties en historische-contextuele analyses. Eschatologie wordt ook bestudeerd vanuit filosofische theologie en vanuit seculiere perspectieven die haar sociale en psychologische functies belichten.

Eschatologie beïnvloedt ethiek, politiek en cultuur, door hoop en verwachting te koppelen aan verantwoordelijkheid, rechtvaardigheid en het omgaan met lijden en sterfelijkheid.