apocalyptische

Apocalyptische is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord dat “met betrekking tot de Openbaring” of “apocalyptisch van aard” betekent. Het wordt gebruikt om kenmerken, thema’s of beelden aan te duiden die aan de apocalyps of aan eindtijdverwante verschijnselen verwant zijn. Voorbeelden zijn apocalyptische literatuur, apocalyptische beelden en een apocalyptische visie. De stam is apocalyptisch; het achtervoegsel -e verschijnt in combinatie met de meeste zelfstandige naamwoorden: de apocalyptische stijl, een apocalyptische toekomst.

Etymologie en betekenis: het woord is afgeleid van het Griekse apokalypsis ('onthulling'), via het Latijn apocalypsis en het Engelse apocalyptic. In het Nederlands is het sinds de vroegmoderne tijd ingeburgerd in religieuze, filosofische en literaire contexten. In seculiere toepassingen verwijst het naar beelden of verhalen van catastrofe, openbaring en eindtijd.

Gebruik: in theologie en bijbelwetenschap gaat het om profetie, openbaring, kosmische onrust en het aangekondigde einde van de geschiedenis (bijv. het Boek Openbaring). In literatuur, film en kunst beschrijft apocalyptisch vaak werken met catastrofale toekomsten en visioenen van ondergang; gangbare uitdrukkingen zijn apocalyptische romans en apocalyptische films.

Hedendaags gebruik kan een dramatische of pessimistische toon over maatschappelijke ineenstorting aanduiden, maar blijft doorgaans een neutrale beschrijving. Verwante termen zijn apocalyptisch (basisvorm), apocalypsis en postapocalyptisch voor werken die zich na een apocalyps afspelen.

Zie ook: apocalyptiek, eschatologie, Openbaring.