endotheelbiologie

Endotheelbiologie bestudeert de endothelium, de dunne laag endotheelcellen die de binnenbekleding vormt van bloedvaten en lymfevaten. Het endothelium scheidt het bloed van de vaatwand en functioneert als een dynamische barrière en interface. Het reguleert de vasculaire toon, bloedstolling, inflammatie en de doorlaatbaarheid van het vaatbed, en speelt een centrale rol bij angiogenese en weefselhomeostase. Het vakgebied onderzoekt moleculaire signaalroutes, celdynamiek en de interacties tussen endotheellagen, glycocalyx en circulerende cellen.

Endotheelweefsels tonen regionale heterogeniteit: arteriën, venen en capillairen hebben verschillende kenmerken. Er zijn typen endothelium zoals continu, fenestraat en sinusoïdaal, met gespecialiseerde barrière-eigenschappen zoals de bloed-hersenbarrière. Endotheelcellen dragen specifieke markers en verbinden zich via tight en adherens juncties, die de doorlaatbaarheid en mechanische respons bepalen.

Belangrijke functies omvatten regulatie van vasomotorische toon via stikstofoxide (NO) en endotheline, coagulatie en anticoagulatie, en immuunfuncties zoals leukocytenadhesie en migratie. Het endotheel reguleert interstitiële vloeistof en voedingsstoffen en reageert op shear stress door mechanotransductie. Daarnaast is het betrokken bij angiogenese en vaatreconstructie door signaalroutes zoals VEGF, Notch en angiopoietine.

Endotheelstoornissen dragen bij aan vele ziekten: atherosclerose, hypertensie, diabetes mellitus, sepsis en inflammatoire vasculitis. Doorgedreven endotheelactivatie kan leiden tot verhoogde permeabiliteit, ontsteking en trombose. Veranderingen in endotheellichamen kunnen ook spelen in endotheel-to-endotheel transitie (EndMT) en weefselremodelling.

Onderzoeksmethoden omvatten in vitro endothelial cellen, organoïden en organ-on-a-chip systemen, imaging en omgevingsmodellen. Klinische relevantie omvat therapeutische strategieën die endotheelstabiliteit verbeteren, zoals NOS-pathways, anti-angiogene en vasculaire modulerende therapieën. Het veld werkt aan betere diagnose, behandeling en begrip van vaatverwant ziekten.