coagulatie

Coagulatie, ook wel bloedstolling genoemd, is het proces waarbij vloeibaar bloed verandert in een gelachtige massa om beschadigde bloedvaten af te sluiten en bloedverlies te beperken. Het maakt deel uit van de hemostase, die bestaat uit primaire hemostase (plaatjesvorming) en secundaire hemostase (de stollingscascade).

Tijdens de secundaire hemostase worden stollingsfactoren in twee initiatieprocessen geactiveerd: de intrinsieke route, die begint bij contact met beschadigde oppervlakken (factor XII) en de intrinsieke factoren (XI, IX, VIII); de extrinsieke route, gestart door weefselfactor (tissue factor) die factor VII activeert. Beide routes leiden tot activatie van factor X, waardoor protrombine in trombine wordt omgezet. Trombine verandert fibrinogeen in fibrine; fibrine en factor XIII vormen samen het stabiele stolsel. Calcium en fosfolipiden uit de plaatjes zijn hierbij essentiële cofactoren.

Regulatie van coagulatie verhindert zowel bloedingen als overmatige stolvorming. Belangrijke anticoagulante systemen omvatten antitrombine III, proteïne C en proteïne S, en TFPI. Het fibrinolytische systeem remt het stolsel na genezing door plasminogeen te activeren tot plasmin. Problemen in de balans kunnen leiden tot bloedingsstoornissen of trombose.

Storingen in coagulatie kunnen leiden tot bloedingen (bijv. hemofilie A/B, ziekte van von Willebrand) of tot trombose (trombofilie zoals factor V Leiden). Diagnostiek omvat PT en aPTT, telling van bloedplaatjes en bepaling van fibrinogeen, met aanvullende factoranalyses als opportuun. Behandeling varieert en kan bestaan uit factor- of plasmavervanging, of antistollingsmiddelen zoals heparine, vitamine K-antagonisten (warfarine) en directe orale anticoagulantia, met reversie- en monitoringsmaatregelen. Leverziekten en DIC kunnen de coagulatie verder beïnvloeden.