elektriciteitsmarkten

Elektriciteitsmarkten zijn markten waar elektriciteit wordt verhandeld tussen producenten, handelaren, leveranciers en afnemers. Ze bestaan doorgaans uit een wholesale markt, waar energie tussen partijen wordt verhandeld, en een retailmarkt, waarin afnemers via leveranciers elektriciteit afnemen. De markten opereren binnen een netwerk van transmissie- en distributiesystemen die door netbeheerders en transmissiesysteembeheerders (TSO’s) worden beheerd.

De markt wordt gekenmerkt door verschillende prijs- en contractvormen. In de wholesale markt vinden veilingen en handel vaak plaats op dag-vooruit-, intraday- en balanceringsmarkten. Dag-vooruitmarkten bepalen vaak de prijs voor levering van de volgende dag op basis van vraag en aanbod. Intraday-markten laten handelen toe tot kort voor levering, zodat gebeurtenissen zoals wisselende productie uit zonne- en windenergie kunnen worden gecompenseerd. Balanceringsmarkten worden door TSOs gebruikt om aanbod en vraag in real time of nabij real time af te stemmen en systeemveiligheid te waarborgen. Prijzen ontstaan doorgaans via veilingen of continue handel, met verschillende prijsmechanismen zoals uniforme prijs of pay-as-clear.

Cross-border handel speelt een belangrijke rol in veel markten. Marktontsluiting en prijsvorming worden ondersteund door mechanismen zoals marktverbindingen en marktcoupling, waardoor congestie en import/exportactiviteit in aangrenzende landen worden geïntegreerd. Vooruitgang wordt vaak ondersteund door harmonisatie op EU-niveau, waarbij liberalisering van markten, unbundling van netbeheer en gereguleerde toezichthouders centraal staan.

Voordelen van elektriciteitsmarkten zijn prissignalering, efficiëntie en bevordering van innovatie. Uitdagingen omvatten prijsvolatiliteit, complexe regulering en de behoefte aan betrouwbare hedging en risicobeheer, zeker bij een hoger aandeel hernieuwbare energie.