systeemveiligheid

Systeemveiligheid is een vakgebied binnen de veiligheidskunde dat zich richt op het voorkomen of beperken van letsel, schade aan eigendommen en milieuschade door het ontwerp, de bouw, de bediening en het onderhoud van complexe systemen. Het gaatom het integreren van veiligheid door alle fasen van een systeemlevenscyclus, van concept tot de beëindiging van de installatie.

Het doel van systeemveiligheid is het vroegtijdig identificeren van risico’s en het nemen van maatregelen die de kans en de ernst van incidenten verlagen. Dit vereist een systematische aanpak van hazard identification, risk assessment en het opzetten van een veiligheidscapaciteit met functies die actief kunnen voorkomen of beperken. Veiligheidsarchitecturen en -functies worden beschreven in termen van prestaties, betrouwbaarheid en integriteit.

Belangrijke concepten zijn onder meer hazard en risk, safety functions, safety integrity en de bijbehorende niveaus van veiligheid (bijvoorbeeld Safety Integrity Levels SIL 1–4 en Performance Levels PL A–E). Internationale en Europese normen bieden kaders voor ontwerp, verificatie en acceptatie, zoals IEC 61508 (basissafety), ISO 26262 (auto-industrie), IEC 61511 (processenindustrie) en ISO 13849-1 (veiligheidsrelevante delen van besturingssystemen). Het opstellen van een safety case en een Safety Management System (SMS) is gebruikelijk om aantoonbaar te maken dat aan relevante vereisten wordt voldaan.

Methoden die veelvuldig worden toegepast zijn onder meer HAZOP, FMEA, Fault Tree Analysis, Failure Modes and Effects Analysis en Layer of Protection Analysis. De aanpak is interdisciplinair en omvat zowel technische als organisatorische maatregelen, onderhoudsstrategieën en operationele procedures. Systeemveiligheid streeft naar een evenwicht tussen risicovermindering, kosten en operationele doelstellingen.