dosimelimieten

Dosimelimieten zijn wettelijke grenzen aan de hoeveelheid straling waaraan iemand zich mag blootstellen in een bepaalde periode. Ze zijn bedoeld om het risico op zowel deterministische als stochastic effecten van straling te beperken en om blootstelling beheersbaar te houden. Dosimelimieten onderscheiden zich naar de groep personen en naar het soort blootstelling: beroepsmatige blootstelling (werkers in omgevingen met straling) en publieke blootstelling (algemene bevolking).

Blootstelling wordt uitgedrukt in effectieve dosis en equivalente dosis per weefsel, uitgedrukt in sievert (Sv) of millisievert (mSv). De effectieve dosis geeft een samengevat beeld van het risico voor het hele lichaam, terwijl de equivalente dosis per organen of weefsels rekening houdt met de gevoeligheid van die delen voor straling. Doel is om blootstelling zo laag mogelijk te houden via het beginsel ALARA (as low as reasonably achievable). Personal dosimeters registreren de ontvangen dosis en worden meegenomen in de blootstellingsregistratie en -controle.

Regelgeving ontstaat op meerdere niveaus. Internationaal werken organen als de International Commission on Radiological Protection (ICRP) richtlijnen uit, die landen helpen bij het formuleren van nationale regels. In de Europese Unie zijn deze vertaald in de Basisveiligheidsnormen (BSS). In Nederland voeren de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Symbolen (ANVS) en het RIVM de regels uit en houden toezicht op naleving en registratie van individuele doses.

Typische grenzen: voor beroepsmatige blootstelling geldt meestal een effectieve dosislimiet van 20 mSv per jaar, gemiddeld over een periode van vijf jaar, met een maximum van 50 mSv in één jaar. Voor de publieke blootstelling geldt een limiet van 1 mSv per jaar. Er bestaan aanvullende limieten voor specifieke weefsels, zoals de ooglens en de huid, die hoger of lager kunnen uitvallen afhankelijk van nationale regels. Bij zwangerschap geldt vaak een extra beperking voor de foetus.

Monitoring en naleving geschieden via dosimetrie, registratie en periodieke evaluatie. Overtredingen leiden tot verdere maatregelen om de blootstelling terug te brengen en risico’s te beheersen.