dicteerde

Dicteerde is de verleden tijd van het Nederlandse werkwoord dicteren. Dicteren betekent het mondeling uitspreken van teksten of woorden ten behoeve van iemand anders die deze uitspraak opschrijft of vastlegt. Zo dicteerde zij de brief aan haar secretaresse, zodat deze kon noteren wat er gezegd werd.

Vervoegingen en gebruik: ik dicteerde, jij dicteerde, hij dicteerde; wij dicteerden, jullie dicteerden, zij dicteerden. Het voltooid deelwoord is gedicteerd en wordt gebruikt in samengestelde tijden met hebben of zijn, bijvoorbeeld: hij heeft gedicteerd of de brief is gedicteerd. Dicteren wordt vaak toegepast bij het schrijven van brieven, rapporten of notulen, waarbij de spreker de tekst aan een secretaris of toehoorder opdraagt om vast te leggen.

Etymologie en geschiedenis: het werkwoord dicteren stamt uit het Middelnederlands en is afgeleid van het Latijnse dicere (‘zeggen’) via het Franse dicter. Historisch werd dictatie veel gebruikt in administratieve en onderwijscontexten, waar snelle mondelinge overdracht van tekst cruciaal was en stenografen de uitgedragen woorden snel moesten vastleggen.

Huidige context en verwante termen: met de opkomst van spraakherkenning en dictatiesoftware blijft dicteren een gangbare handeling, vooral in professionele en educatieve omgevingen. Het verwante zelfstandig naamwoord dictaat verwijst in het Nederlands doorgaans naar een eenzijdig opleggen of ultimatum door een hogere macht, en is daarmee semantisch verschillend van dicteren. Dicteren blijft echter een kernonderdeel van menselijke transcriptie en communicatie.