diagnostiseren

Diagnostiseren is het proces waarbij wordt vastgesteld wat de aard, oorzaak of bron van een probleem, ziekte of afwijking is. Het omvat het verzamelen van signalen, gegevens en testresultaten en het evalueren daarvan aan de hand van bestaande kennis, criteria en reële kansverdelingen. In het Nederlands onderscheidt men vaak tussen diagnostiek, het systematische proces, en diagnose, het uiteindelijke vastgestelde oordeel.

In de gezondheidszorg is diagnostiseren een kernactiviteit. Het proces begint met het verzamelen van informatie via anamese en lichamelijk onderzoek, gevolgd door het opstellen van mogelijke oorzaken (differentiaal diagnose). Vervolgens worden aanvullende onderzoeken en tests uitgevoerd, zoals laboratoriumonderzoek, beeldvorming en functionele tests, om hypotheses te toetsen. De uiteindelijke diagnose kan onzeker zijn en wordt vaak bijgesteld naarmate meer informatie beschikbaar komt. De diagnose bepaalt doorgaans het behandelings- en prognosepad.

In andere domeinen, zoals techniek en informatietechnologie, verwijst diagnostiseren naar het opsporen en verklaren van defecten in systemen, apparaten of software. Methoden omvatten storingsanalyses, condition monitoring, fault trees, testen en simulaties. Het doel is een snelle, betrouwbare vaststelling van de oorzaak en het treffen van passende corrigerende maatregelen, zoals onderhoud, vervanging of aanpassing van het systeem.

Belangrijke aspecten van diagnostiseren zijn systematiek, evidence-based aanpak, en duidelijke communicatie met betrokkenen. Veelvoorkomende risico’s zijn (on)voldoende data, vooringenomen aannames en misinterpretaties die kunnen leiden tot verkeerde beslissingen.

Het eindresultaat van diagnostiseren is meestal een vastgestelde diagnose of een werkbare oorzaakomschrijving, waarop vervolgacties zoals behandeling, onderhoud of monitoring worden gebaseerd.