detoxicatie

Detoxicatie, ook gespeld als detoxificatie, is het proces waarbij giftige stoffen worden verwijderd of geneutraliseerd door een organisme of een omgeving. In de biologie en geneeskunde verwijst het meestal naar de fysiologische mechanismen waarmee het lichaam toxines afbreekt en uitscheidt. In milieuwetenschappen en voedselveiligheid kan detoxicatie duiden op methoden om verontreinigingen in water, grond of producten te verwijderen.

In mensen is de lever doorgaans het belangrijkste orgaan voor detoxicatie, ondersteund door de nieren, longen, huid en darmen. Detoxicatie bestaat uit biotransformatie en uitscheiding. Tijdens fase I-veranderingen, meestal via enzymen uit de cytochrom P450-familie, worden toxische verbindingen vaak reactiever of hydrofieler gemaakt. Tijdens fase II-reacties worden deze verbindingen gekoppeld aan stoffen zoals glucuronaat, sulfaat of glutathion, waardoor ze beter kunnen worden uitgescheiden. Uitscheiding vindt via urine, gal of ademhaling plaats; sommige stoffen worden heropgenomen in de darm (enterohapatische kringloop).

Toepassingen en discussie: bij blootstelling aan giftige stoffen kan medische detoxicatie noodzakelijk zijn, bijvoorbeeld bij vergiftiging of bij sommige geneesmiddelen. Detoxdiëten en supplementen die snelle ontgifting beloven, zijn vaak onvoldoende onderbouwd en kunnen risico’s met zich meebrengen. Voor bepaalde vergiftigingen bestaan gerichte behandelingen, zoals chelatietherapie voor sommige metalen of antidota voor specifieke toxinen.

In de milieukunde wordt detoxicatie toegepast via bioremediatie of chemische verwijdering om verontreinigde wateren, bodems of voedsel te zuiveren.