decontextualiseren

Decontextualiseren is het proces waarbij iets wordt losgemaakt uit de context waarin het oorspronkelijk voorkomt, zodat het zonder die context wordt geanalyseerd, geïnterpreteerd of gepresenteerd. Het woord is samengesteld uit de, context en -eren en wordt in uiteenlopende disciplines gebruikt, van taal- en mediawetenschap tot kunst en data-analyse.

In de journalistiek en retoriek verwijst decontextualiseren vaak naar het selectief tonen van uitspraken, beelden of feiten zonder de relevante context. Hierdoor kan de boodschap anders overkomen dan bedoeld, wat kan leiden tot misinterpretatie of misleiding. In wetenschappelijke en data-analyses kan decontextualiseren betekenen dat gegevens of resultaten uit hun oorspronkelijke setting worden gehaald om vergelijkingen of modellen mogelijk te maken; dit kan nuttig zijn voor generieke conclusies, maar impliceert wel een risico op vertekende interpretatie als belangrijke context ontbreekt.

In kunst, literatuur en filosofie wordt decontextualisatie soms als methode ingezet om gevestigde betekenissen ter discussie te stellen. Door objecten, citaten of elementen uit hun oorspronkelijke omgeving te plaatsen, kunnen nieuwe betekenissen of kritische inzichten ontstaan. Tegelijkers kunnen zulke praktijken de aandacht afleiden van relevante achtergronden of waarden.

Ethiek en zorgvuldigheid zijn bij decontextualiseren cruciaal: context kan bepalend zijn voor correcte interpretatie, privacy en reputatie kunnen in het geding komen. Een verwant begrip is recontextualisatie, het opnieuw plaatsen van informatie of objecten in een andere context.