complementatie

Complementatie is een term uit de taalkunde die beschrijft hoe predikaten, meestal werkwoorden, samen met hun argumenten een zin vormen. Het begrip valt onder valentie of subcategorisatie: elk predikaat vereist een bepaald aantal en type complementen en kan daarnaast optionele elementen toelaten. Hierdoor bepaalt complementatie welke zinsdelen bij het predikaat horen en welke delen elders in de zin geplaatst kunnen worden.

Belangrijke typen complementen zijn: nominale objecten (lijdend voorwerp) en indirecte objecten (meewerkend voorwerp); prepositie-objecten zoals in denken aan iets of wachten op de bus; en clausulaire complementen zoals dat- en of-clausen in zinnen als Ik geloof dat hij komt en Ik weet niet of hij komt. Complementen kunnen verplicht zijn of optioneel zijn. Het verschil met adjuncten is dat adjuncten optionele informatie toevoegen, terwijl complementen deel uitmaken van de kernargumentstructuur die door het predikaat vereist kan zijn.

In de taalkunde wordt complementatie vaak beschreven met behulp van subcategorisatie-frames of valentieschema’s, wat van belang is voor grammaticaontwerp en voor talige analyses in linguïstische theorieën en in natuurlijke taalverwerking. De studie van complementatie helpt ook bij het ontwerpen van woordenboeken en educational grammars, omdat het inzicht geeft in welke zinsdelen samen horen.

Naast taalkunde heeft de term complementatie ook andere betekenissen. In de genetica verwijst complementatie bijvoorbeeld naar een fenomeen waarbij twee mutante genen gezamenlijk een normaal fenotype kunnen herstellen.