subcategorisatie

Subcategorisatie, in de linguistiek, verwijst naar de vereisten die een lexicaal item—meestal een werkwoord—heeft ten aanzien van de syntactische omgeving waarin het kan voorkomen. Het beschrijft welke argumenten nodig of toegestaan zijn en in welke volgorde ze kunnen voorkomen. Een subcategorisatie-frame (ook wel valentie-frame genoemd) is een schematische voorstelling van die argumentstructuur.

Voorbeelden: eten is transitief en vereist een direct object: "Ik eet een appel". Slapen is intransitief en heeft geen object: "Ik slaap". Geven is dittransitief en vereist twee NP-argumenten: "Ik geef Marie een boek". Sommige werkwoorden vereisen bovendien een PP-complement: "denken aan jou" (PP) of een zinsclausule: "denken dat hij komt".

Typen frames: intransitief (V), transitief (V NP), ditransitief (V NP NP), en frames met PP- of clause-complementen (V PP, V dat-compl). Sommige frames zijn verplicht of optioneel, afhankelijk van het werkwoord en de constructie.

Betekenis en toepassing: subcategorisatie is essentieel voor het begrijpen van zinsstructuur en semantiek. Ze vormt de basis van lexiconontwerp, taalleer- en taalverwervingsmodellen en van automatische parsing en semantische toewijzing. In taalkunde en lexicografie worden subcategorisatie-frames gebruikt om woorden te registreren en te vergelijken.