cohortgebonden

Cohortgebonden is een term die in wetenschappelijke literatuur wordt gebruikt om aan te geven dat een verschijnsel of uitkomst afhankelijk is van een specifieke cohort, een groep personen die dezelfde tijdsperiode of blootstelling deelt. Daarmee beschrijft cohortgebondenheid kenmerken of effecten die uniek kunnen zijn voor die groep en mogelijk niet generaliseerbaar zijn naar andere cohorts of de gehele bevolking.

Voorbeelden: in de epidemiologie kan een verband tussen rookgedrag en longkanker cohortgebonden zijn als verschillende geboortecohorten uiteenlopende rookpatronen of diagnostische praktijken hebben gehad. In klinisch onderzoek kan de langetermijnveiligheid van een geneesmiddel cohortgebonden zijn omdat behandelpraktijken of beschikbaarheid in de onderzochte cohort afwijken van die in andere perioden. In onderwijs- of arbeidsonderzoek kunnen prestaties of arbeidsuitkomsten cohortgebonden raken door veranderingen in curricula, beleidsmaatregelen of economische omstandigheden die specifiek waren voor die cohort.

Betekenis en interpretatie: omdat de bevindingen mogelijk alleen gelden voor de onderzochte cohort, is de externe validiteit beperkt. Om generaliseerbaarheid te verbeteren, rapporteren onderzoekers vaak stratificatie naar cohort, corrigeren voor cohortkenmerken, of repliceren bevindingen in meerdere onafhankelijke cohorts.

Relatie met het cohorteffect: cohortgebondenheid sluit aan bij het bredere idee van het cohorteffect, waarbij verschillen tussen geboorte- of doorlooptijdcohorten worden verklaard door gedeelde tijdsgebonden ervaringen.