cognitiekaarten

Een cognitiekaart, of cognitiekaarten, is een mentale representatie van de ruimtelijke omgeving die mensen gebruiken om te navigeren, te onthouden waar dingen zich bevinden en informatie te organiseren. In tegenstelling tot een fysieke kaart is een cognitiekaart subjectief en kan deze elementen van de omgeving benadrukken die voor de betrokkene betekenis hebben. Ze kunnen zowel ruimtelijke relaties tussen objecten weergeven als de eigen positie ten opzichte van de omgeving.

Historisch gezien werd de term cognitive map populair gemaakt door Edward Tolman in de jaren veertig en vijftig, naar aanleiding van dierstudies waarin ratten door een doolhof leerden navigeren zonder expliciete aanwijzingen. Bij mensen verloopt het proces van ruimtelijk kennen vaak via een combinatie van verkenning, ervaring en verwachting. Moderne onderzoeken koppelen de vorm en consistentie van cognitiekaarten aan neuronale netwerken in de hippocampus en aangrenzende gebieden, waar onder meer plaats- en gridcellen een rol spelen bij het coderen van ruimtelijke informatie.

Cognitiekaarten spelen een rol in diverse vakgebieden zoals psychologie, cognitieve wetenschappen, geografie en stedenbouwkunde. Toepassingen omvatten verbale en non-verbale evaluaties van navigatievaardigheden, het ontwerp van leer- en spelomgevingen, en het verbeteren van kaartontwerpen zodat ze aansluiten bij hoe mensen ruimte waarnemen en onthouden. Ze zijn ook relevant bij het begrijpen van hoe mensen labels, landmark- cue's en routes gebruiken bij besluitvorming en oriëntatie.

Onderzoeksmethoden om cognitiekaarten te bestuderen omvatten tekenopdrachten (schetskaarten), routeherinneringstaken en virtuele realiteit-experimenten, waarbij men kijkt naar vertekeningen in afstand, richting en objectlocatie. Zo blijven cognitiekaarten een centraal concept in het begrijpen van menselijk ruimtelijk denken.