capandtradesysteem

Een cap-and-tradesysteem is een beleidsinstrument om de uitstoot van broeikasgassen te beperken via een combinatie van een jaarlijkse maximale totale emissie (de cap) en handel in emissie-rechten (allowances). De overheid stelt het totaal aantal rechten vast dat gedurende een bepaalde periode mag worden uitgegeven en verdeeld dit aantal onder bedrijven, meestal via veiling of gratis toewijzing. Elk recht komt overeen met een bepaalde hoeveelheid uitstoot. Bedrijven die minder uitstoten dan hun rechten hebben, kunnen het overschot verkopen; bedrijven die meer uitstoten, moeten bijkopen of inkrimpen.

Werking en kenmerken: het cap daalt geleidelijk waarmee de emissiereductie op macroniveau wordt geborgd. Het systeem stimuleert kosten-effectieve reducties, omdat bedrijven met lagere marginale kosten sneller verminderen en vervolgens allowances verkopen. Belangrijke onderdelen zijn het cap-ontwerp, de toewijzing van allowances, verificatie en rapportage (monitoring, reporting and verification, MRV), en vaak ook opties zoals veiling van credits, banking (opkopen voor later gebruik) en soms het toelaten van offsetten onder strikte voorwaarden.

Voorbeelden en varianten: de Europese Unie heeft het EU Emissions Trading System (EU ETS), een van de grootste cap-and-trade systemen ter wereld. Daarnaast bestaan regionale systemen zoals de Regional Greenhouse Gas Initiative (RGGI) in de Verenigde Staten en het Californische cap-and-trade-systeem, vaak met koppelingen tussen jurisdicties. In verschillende landen worden nationale of subnationale systemen ontwikkeld of uitgebreid.

Voordelen en kritiek: cap-and-trade kan kosten-effectieve emissiereducties opleveren en opbrengsten genereren bij veiling. Kritiek richt zich op prijsvolatiliteit, complexiteit, risico op koolstoflekkage en problemen bij snelle verslechtering of misallocatie van allowances. Ontwerpkeuzes zoals het cap-trajectory, prijsstabiliteitsmechanismen en strikte MRV zijn cruciaal voor effectiviteit.