burgeroorlog

Een burgeroorlog is een gewapend conflict tussen georganiseerde partijen binnen een enkele staat, waarbij de deelnemers proberen de macht over de regering of de staatsordening te veroveren of te veranderen. In burgeroorlogen spelen vaak politieke scheidslijnen, loyaliteit aan groepen en verdeeldheid in de samenleving een grote rol, met wijdverspreide impact op burgers en infrastructuur.

De strijdende partijen bestaan meestal uit een combinatie van reguliere strijdkrachten, paramilitaire groeperingen en gewapende burgers. Gevechten vinden vaak plaats in steden en op het platteland, met belegeringen, massale vluchtelingenstromen en schendingen van het humanitair recht. Oorlogen kunnen lang duren en de legitimiteit van de staat ondermijnen.

Oorzaken van burgeroorlogen variëren: politieke uitsluiting of repressie, economische ongelijkheid, etnische of religieuze spanning, zwakke staatsinstituties en vaak externe inmenging. Verlayende disputa’s over macht, grondgebied of identiteit kunnen escaleren tot gewapende conflicten, vooral wanneer vreedzame routes ontbreken of moeten buigen onder druk van geweld.

Gevolgen zijn onder meer humanitaire crises, massale ontheemding, verwoesting van infrastructuur en langdurige sociale en economische schade. Na een burgeroorlog is herstel vaak langzaam en vereist vernieuwing van instellingen, waarborgen voor mensenrechten en processen voor verzoening of reconciliatie.

Bekende voorbeelden zijn de Amerikaanse Burgeroorlog (1861–1865) en de Spaanse Burgeroorlog (1936–1939). In recente decennia worden conflicten zoals die in Syrië en andere landen vaak aangeduid als burgeroorlogen, hoewel zij vaak complexe externe betrokkenheid kennen.