bodemtemperatuur

Bodemtemperatuur is de temperatuur van de bodem op een bepaalde diepte en een cruciale parameter voor veel bodemprocessen. Het wordt beïnvloed door de oppervlaktetemperatuur van de lucht, zonnestraling, vochtgehalte, bodemstructuur en organische stof. De temperatuur regelt onder meer de snelheid van ontbinding van organisch materiaal, microbiële activiteit, wortelgroei en zaadontkieming, en beïnvloedt chemische reacties en vochtdynamica in de bodem.

De temperatuur varieert met diepte en seizoen. De bovengrond (bijv. 0–10 cm) vertoont aanzienlijke diurnale en seizoensgebonden schommelingen, terwijl diepere lagen (bijv. 20–40 cm en dieper) juist stabieler zijn. In gematigde streken kunnen zomerse oppervlaktetemperaturen hoger dan 20 °C bereiken, terwijl wintertemperaturen onder nul kunnen vallen. Voor praktijken wordt vaak het temperatuurprofiel vastgesteld op standaarddiepten zoals 5, 10 en 20 cm.

Metingen gebeuren met sensoren zoals thermometers, RTD's of thermistors die in probes of dataloggers zijn ingebouwd. Er kunnen continue metingen plaatsvinden of periodieke metingen. De waarnemingen hangen af van vochtgehalte: vochtige bodems hebben een hogere warmtecapaciteit en leiden de temperatuur anders dan droge bodems.

Veel factoren bepalen het bodemtemperatuurprofiel: textuur en structuur van de bodem, vochtgehalte, organische stof, bedekking door mulch of sneeuw, bestraling door zon en wind en nabijheid van water. Zandbodems warmen sneller op en koelen sneller dan klei- of organisch rijkere bodems. Bevriezing en ontdooiing treden op bij temperaturen rond 0 °C en beïnvloeden wortelgroei en bodemstructuur.

Toepassingen: kennis van bodemtemperatuur ondersteunt gewasontkieming, wortelontwikkeling en irrigatiedoorvoering. Het gebruik van bodemsensoren maakt gerichte bewerking, gewaskeuze en klimaatadaptatie mogelijk, en draagt bij aan efficiënt en duurzaam bodembeheer.