beslisbaarheid

Beslisbaarheid is een term uit het Nederlands die in verschillende vakgebieden wordt gebruikt. Over het algemeen verwijst het naar de mate waarin een vraag of probleem eenduidig kan worden beantwoord of opgelost. In het dagelijks taalgebruik kan beslisbaarheid slaan op de duidelijkheid van criteria en de mogelijkheid om een beslissing te nemen op basis van beschikbare informatie.

In logica en informatica heeft beslisbaarheid een meer specifieke betekenis: een beslisprobleem is beslisbaar als er een algoritme bestaat dat voor elke invoer in eindige tijd met ja of nee antwoordt en stopt. Voor sommige formules of theorieën bestaat zo'n algoritme niet; zulke problemen zijn onbeslisbaar. Voorbeelden: het haltingprobleem is onbeslisbaar. Veel wiskundige talen en theorieën beschikken wel over beslisprocedures, zoals reguliere talen en contextvrije talen.

In besluitvorming en operationele research verwijst beslisbaarheid naar de mogelijkheid om een gewenste beslissing te nemen binnen een bepaald model of systeem. Een probleem is beslisbaar als er een procedure is die in principe een oplossing kan opleveren, hoewel de uitvoering soms veel tijd kan kosten. Complexe optimalisatieproblemen kunnen beslisbaar zijn, maar de benodigde rekentijd kan exponentieel toenemen; in de praktijk kan dit leiden tot heuristische of benaderende methoden.

In governance en de publieke sector kan beslisbaarheid tevens slaan op de helderheid en uitvoerbaarheid van regels en criteria: in hoeverre kan een beslissing objectief genomen worden op basis van de beschikbare informatie, zonder ruimte voor arbitraire interpretatie? Een hoge beslisbaarheid bevordert voorspelbare en controleerbare besluitvorming.