belevingsduur

Belevingsduur, ook wel de subjectieve tijdsduur genoemd, is de ervaren lengte van een gebeurtenis of periode zoals die door een persoon wordt waargenomen. Deze beleving kan afwijken van de objectieve duur gemeten met klokken, omdat tijdperceptie wordt beïnvloed door aandacht, emoties en cognitieve verwerking. Een halfuur in een spannende film kan bijvoorbeeld langer aanvoelen dan een halfuur in een saaie vergadering.

Verschillende factoren sturen de belevingsduur. Aandacht en cognitieve belasting spelen een sleutelrol: wanneer aandacht zwaar op iets anders gericht is, kan de tijd als korter voelen. Emotionele lading en arousal zijn ook van invloed: intense of aangrijpende gebeurtenissen lijken langer te duren, terwijl routine of voorspelbaarheid de tijd sneller doen verstrijken. De lengte van de geheugenrepresentatie van een gebeurtenis, ook wel geheugenontwikkeling genoemd, beïnvloedt retrospectieve inschattingen: in drukke periodes met veel veranderingen lijkt de tijd langer, terwijl weinig onderscheidende ervaringen tijdgering kunnen maken. Verder kunnen verwachtingen en context de ervaren duur sturen.

Theoretische modellen wegen de interne klok en geheugenprocessen. Een veel aangehaalde benadering is het pacemaker-accumulatormodel, waarbij een interne regelaar tikjes produceert die accumuleren tot een besluit over duur. Andere theorieën benadrukken temporele context en de hoeveelheid veranderende informatie in een gebeurtenis.

Belevingsduur wordt onderzocht in onder meer psychologie, marketing en ontwerp van gebruikerservaring. Toepassingsgebieden omvatten film en spelervaring, pijnregistratie, reclame, en medische settingen waar de perceptie van duur de tevredenheid en subjectieve beleving beïnvloedt. Methoden om belevingsduur te meten variëren van tijdinschattingen tijdens de gebeurtenis (prospectieve meting) tot beoordelingen na afloop (retrospectieve meting).