banenprecariteit

Banenprecariteit verwijst naar de onzekerheid en instabiliteit die mensen op de arbeidsmarkt ervaren. Het begrip omvat beperkte werkzekerheid, onvoorspelbare of korte werktijden, lage en schommelende inkomens, beperkte mogelijkheden tot loopbaanontwikkeling en vaak beperkt inzicht in sociale zekerheden. Doorgaans treft het werknemers met tijdelijke contracten, nul-urencontracten, uitzend- of payrollkrachten, en mensen in zzp-situaties die afhankelijk zijn van opdrachten zonder stabiele aansluiting bij een werkgever.

Kenmerken en indicatoren zijn onder meer het aandeel werkenden met tijdelijke contracten of nul-urencontracten, onvoorspelbare of variabele werktijden, onderbenutting van arbeid (onderbenutting van capaciteiten), inkomensvolatiliteit, en beperkte toegang tot sociale voorzieningen zoals ziekteverlof, pensioenopbouw en scholing. De mate van banenprecariteit kan regionaal variëren en verschilt tussen sectoren.

Oorzaken liggen in de flexibilisering van de arbeidsmarkt, technologisering, globalisering en outsourcing, evenals in een zwakke positie van vakbonden en regelgeving die tijdelijke arbeid mogelijk maakt. Daarnaast spelen de opkomst van platformwerk en economisch beheer van arbeid een rol, net als bezuinigingen op sociale zekerheid en activeringsbeleid.

Gevolgen voor individuen en samenleving omvatten financiële onzekerheid, stress en gezondheidseffecten, beperkte consumptie en investeringen in scholing, evenals bredere gevolgen voor sociale participatie en inkomensongelijkheid. Meetinstrumenten komen uit onder meer OECD- en ILO-onderzoek, met indicatoren zoals het percentage werknemers met tijdelijke contracten, inkomensvolatiliteit en toegang tot sociale bescherming.

Beleid en beleidsopties richten zich op versterking van sociale zekerheid, regelgeving rond flexibele arbeid, verhoging van minimale beschermingen, uitbreiding van collectieve arbeidsovereenkomsten, en ontwikkeling van portabele of arbeidsoverstijgende voordelen en activering- en opleidingsprogramma’s.