antischimmelmiddel

Antischimmelmiddel, of antifungaal medicament, zijn geneesmiddelen die schimmels remmen of doden. Ze worden gebruikt bij de behandeling van schimmelinfecties bij mensen en dieren. Een onderscheid wordt gemaakt tussen topische formuleringen (cremes, zalven, oplossingen) en systemische formuleringen (oraal of via injectie). Ze behandelen zowel oppervlakkige infecties als invasieve schimmelziekten.

De werking varieert per klasse. Azolen (bijv. fluconazol, itraconazol, voriconazol) remmen de synthese van ergosterol, een essentieel bestanddeel van de schimmelmembranen. Allylamines (zoals terbinafine) schaden de membraan door verstoring van ergosterolsynthese in bepaalde schimmels. Polyenen (amfotericine B) binden aan ergosterol en beschadigen zo de celmembraan. Echinocandines (casponfungine, micafungine) remmen de synthese van 1,3-beta-D-glucaan, een belangrijk bouwsteen van de schimmelcelwand. Griseofulvin wordt soms nog gebruikt voor bepaalde oppervlakkige huidinfecties door invloed op deling.

Toepassingen: oppervlakkige schimmelinfecties zoals dermatofyten en candidiasis worden vaak behandeld met topische antifungalen. Ernstige of invasieve infecties vereisen systemische behandeling, bijvoorbeeld bij invasieve aspergillose, cryptococcose of candidemie. De keuze van middel is afhankelijk van het organisme, de locatie en de patiënt. Bolistische behandeling vereist vaak monitoring van leverfunctie (bij azolen) en kan nefrotoxiciteit kennen bij polyenen; interacties met andere medicijnen via cytochroom-P450 kunnen optreden.

Veiligheid en resistentie: bijwerkingen variëren per middel en kunnen ernstig zijn, vooral bij systemische toediening. Resistentie tegen antifungalen komt voor en ontstaat door mutaties of effluxmechanismen; zorgvuldig gebruik en afstemming op het specifieke schimmelprobleem zijn daarom belangrijk.

Regelgeving en beschikbaarheid: de meeste antifungalen vereisen medische begeleiding en zijn op recept verkrijgbaar, terwijl sommige topische middelen in sommige regio’s zonder recept beschikbaar kunnen zijn.