alkalifeldspaat

Alkali-feldspaat is een groep mineralen uit de veldspaatfamilie die rijk is aan kalium (K) en natrium (Na). De algemene formule is KAlSi3O8–NaAlSi3O8, en alkali-feldsparen vormen een continuüm tussen kalium- en natriumrijke veldspaten. De belangrijkste endmembers zijn albiet (NaAlSi3O8) en kaliumveldspaat (orthoklaas, sanidine en microklin).

Orthoklaas en microklin zijn kaliumfeldspaten, waarbij orthoklaas monoclinisch is en microklin triclinisch. Sanidine is de hoogtemperatuurvorm en vertoont eveneens kaliumrichte samenstelling. De kristallen kunnen perthietisch exsolueren, waardoor lamellae van Na- en K-veldspaat in elkaar voorkomen.

Geologisch komen alkali-feldspaten veel voor in felsische gesteenten zoals graniet, granodioriet en rhyoliet, maar ze worden ook aangetroffen in pegmatieten en sommige metamorf gesteenten. Ze dragen bij aan de algehele samenstelling van de aardkorst en spelen een belangrijke rol bij de chemische verwering.

Eigenschappen zijn onder meer een kleurenspectrum van helder tot wit tot roze of roodachtig, een hardheid van ongeveer 6 op de Mohs-schaal en twee duidelijke schaafwanden die elkaar bijna onder 90 graden kruisen. De luster is meestal glazig tot zijdeachtig.

Toepassingen en belang: alkali-feldspaat is een belangrijke leverancier van kalium- en natriumoxide voor keramiek, glas en aardewerk. Bij verwering kan het minerale deel afnemen en omgezet worden in kaolien en andere aluminosilicaaten, wat bodemvorming beïnvloedt.