afleggen

Afleggen is een werkwoord in het Nederlands met meerdere verwante betekenissen die te maken hebben met het voltooien of bevestigen van een handeling, vaak in formele of officiële contexten. Het voorvoegsel af- geeft meestal een gevoel van voltooiing, afstand nemen of afsluiting aan.

Een veelvoorkomende betekenis is het deelnemen aan een examen of test: een examen afleggen. Bijvoorbeeld: zij heeft vandaag drie examens afgelegd. In veel gevallen zegt men ook simpelweg “een examen afleggen.” Het tegenovergestelde is “een examen halen,” wat meer de succesfactor benadrukt.

Een andere belangrijke betekenis is het afleggen van een eed of belofte: de eed afleggen. Dit gebeurt bij officiële ceremonies, benoemingen of toetreding tot een beroepsgroep en draagt een juridische of formele connotatie.

Verder kan afleggen betekenen dat men een afstand of route heeft voltooid: de afstand/route afleggen. Bijvoorbeeld: we hebben tien kilometer afgelegd tijdens de wandeltocht.

Daarnaast wordt afleggen gebruikt bij verklaringen of rapportages: een verklaring afleggen bij de politie of een verslag afleggen aan een commissie. Het duidt op het geven van officiële of formele informatie.

Grammaticaal is afleggen een separabel werkwoord: in de tegenwoordige tijd splits het, bijvoorbeeld ik leg af, jij legt af, wij leggen af. De voltooide tijd is afgelegd. De betekenis verschuift per context en vereist meestal een bijbehorend zelfstandig naamwoord (examen, eed, afstand, verklaring).