Waarschuwen

Waarschuwen is een Nederlands werkwoord met de betekenis iemand op de hoogte brengen van mogelijk gevaar, risico of ongewenste gevolgen, zodat diegene maatregelen kan nemen. Het kan betrekking hebben op praktische gevaren, gezondheid, weer of ander riskant gedrag. Een waarschuwingshandeling kan zowel formeel als informeel plaatsvinden, bijvoorbeeld door een autoriteit, een arts of een vriend.

Vervoeging en gebruiksregels. In de tegenwoordige tijd: ik waarschuw, jij waarschuwt, hij waarschuwt, wij waarschuwen, jullie waarschuwen, zij waarschuwen. De verleden tijd is bijvoorbeeld: ik waarschuwde, jij waarschuwde, hij waarschuwde, wij waarschuwden, jullie waarschuwden, zij waarschuwden. Het voltooid deelwoord is gewaarschuwd, en men zegt: heeft gewaarschuwd. De constructies met waarschuwen zijn onder meer: iemand voor iets waarschuwen (bijv. de automobilisten voor gladheid), waarschuwen dat-zin (bijv. de leraar waarschuwde dat de proef moeilijk zou zijn), en soms waarschuwen tegen-zin (bijv. waarschuwen tegen het nemen van risico’s).

Etymologie en verwante termen. Waarschuwen is verwant aan het zelfstandig naamwoord waarschuwing (het geven van een waarschuwing). De vorm stamt uit oudere Middelnederlandse varianten zoals waerschuwen. In modern Nederlands is warnen doorgaans verbogen als waarschuwen, met dezelfde betekenis als het bijhorende begrip waarschuwing.

Zie ook. waarschuwing; attenderen (op) als gerelateerde handelingen die in zekere zin een vergelijkbare functie vervullen. Voorbeelden in gebruik: De politie waarschuwt automobilisten voor gladheid; het weerbericht waarschuwt voor sneeuwval.