Home

Waardenmodellen

Een waardenmodel is een raamwerk waarin normen en waardeoordelen geordend worden om besluitvorming en gedrag te sturen. Het helpt organisaties en individuen te expliciteren welke waarden belangrijk zijn, hoe die waarden zich tot elkaar verhouden en welke prioriteit ze krijgen bij handelingskeuzes. Waardenmodellen kunnen descriptief zijn, door te beschrijven welke waarden in een situatie of cultuur dominant zijn, of normatief, door aan te geven welke waarden doorslaggevend zouden moeten zijn bij keuzes.

Een waardenmodel bevat doorgaans elementen zoals concrete waarden (bijv. integriteit, respect, verantwoordelijkheid), normen en gedragscriteria waaraan

Er bestaan verschillende benaderingen voor waardenmodellen. Filosofische modellen putten uit ethische theorieën zoals deontologie, utilitarisme en

De ontwikkeling van een waardenmodel gebeurt vaak participatief: betrokkenen uit diverse lagen van een organisatie of

Toepassingen variëren van bedrijfsvoering en governance tot beleid en technologieontwikkeling, inclusief AI-ethiek. Waardenmodellen ondersteunen consistentie in

men
zich
kunt
toetsen,
prioriteiten
of
hiërarchieën
tussen
waarden,
en
mechanismen
voor
het
omgaan
met
waardeconflicten.
Ook
contextuele
factoren
zoals
belanghebbenden
en
doelstellingen
spelen
een
rol.
deugdethiek,
die
bouwstenen
leveren
voor
normatieve
kaders.
Organisatorische
modellen
verankeren
waarden
expliciet
in
missie,
visie
en
gedragscode.
Daarnaast
spreken
design-gerichte
benaderingen
van
waardengedreven
design
of
ethisch
ontwerp,
waarbij
waarden
geïntegreerd
worden
in
producten
en
systemen.
samenleving
worden
betrokken
bij
interviews,
workshops
en
evaluaties,
waarna
waarden
worden
gecodificeerd
en
expliciet
gemaakt
in
een
model
of
code.
beslissingen,
expliciteren
normen
voor
handelen
en
leveren
aanknopingspunten
voor
evaluatie
en
verantwoording.
Tegelijkertijd
kennen
ze
uitdagingen
zoals
culturele
verschillen,
houdbaarheidsvraagstukken
en
de
vertaling
van
abstracte
waarden
naar
concreet
gedrag.