waardeoordelen

Waardeoordelen zijn evaluatieve uitspraken die aangeven hoe wenselijk, juist of belangrijk iemand een situatie, gedrag of beleid vindt. Ze geven richting aan normen, aspiraties en belangen en zijn vaak gekoppeld aan diepgewortelde overtuigingen over wat goed of slecht is.

Waardeoordelen onderscheiden zich van feitelijke uitspraken. Feitelijke uitspraken beschrijven wat is en kunnen worden getoetst met (empirisch) bewijs. Waardeschilderingen geven aan wat men zonde of wenselijk vindt, vaak zonder directe empirische toetsing. Het is ook mogelijk dat een uitspraak zowel descriptieve als normatieve elementen bevat, maar de kern van een waardeoordeel blijft normatief.

Types en voorbeelden: ethische waardeoordelen betreffen wat moreel juist of onrechtvaardig is (bijv. "Het is verkeerd om mensen te mishandelen"). esthetische waardeoordelen beoordelen schoonheid of smaak (bijv. "Deze schilderij is mooi"). politieke waardeoordelen betreffen wat wenselijk is in een samenleving (bijv. "Gelijkheid bevordert rechtvaardigheid"). In beleid en media komen vaak value judgments voorbij als onderbouwing voor voorkeuren of beleid.

Is/ought-probleem: vanuit descriptieve uitspraken kun je niet logisch afleiden welke normen zouden moeten gelden. Filosofen bespreken dit als het is-naar-moet-dilemma. Desalniettemin zijn waardeoordelen onvermijdelijk in menselijke besluitvorming en communicatie.

Om effectief te handelen, is het bij waardeoordelen nuttig ze expliciet te maken, argumenten voor en tegen te geven en waar mogelijk onderscheid te houden tussen feiten en normen. Zo kunnen discussies transparant en zorgvuldiger verlopen.