Vouwgebergten

Vouwgebergten, ook wel plooiingsgebergten genoemd, ontstaan door plooiing van de aardkorst onder compressie langs convergerende plaatgrenzen. Gedurende lange perioden worden sedimentaire en soms metamorfe gesteenten samengedrukt en omhooggeheven, waardoor reliëf ontstaat. Typische structuren zijn anticlines (stijgende plooi) en synclines (dalende plooi). In sommige regio’s kunnen nappe-systemen voorkomen, waarbij grote blokken gesteente over elkaar heen schuiven.

Deze gebergtevormen vormen vaak lange, smalle bergketens die groeien terwijl erosie het gesteente uitschaaft. Het proces gaat gepaard met metamorfose, breukvorming en soms vulkanisme bij subductie. Het huidige landschap is het resultaat van miljoenen jaren tectonische activiteit en erosie, waardoor hoge toppen, diepe dalen en geharnaste rotswanden ontstaan.

Voorbeelden van klassieke plooiingsgebergten zijn de Alpen en de Himalaya in Europa en Zuid-Azië. De Alpen ontstaan door opeenvolgende plooiingen en verdrukking van sedimentaire pakketten, terwijl de Himalaya een bekend voorbeeld is van een gebergte dat is gevormd door de botsing van de Indiase en de Euraziatische plaat. De Appalachische bergen in Noord-Amerika laten een oud, sterk geërodeerd plooiingsgebied zien. Ook andere bergketens vertonen kenmerken van plooiingsgebergten, vaak gecombineerd met subductieprocessen en latere tectonische herverdeling.

Vouwgebergten hebben invloed op klimaat en hydrologie doordat ze neerslagpatronen beïnvloeden en watersystemen definiëren. Ze leveren mineralen en gesteente, vormen essentiële leef- en transportzones en blijven seismische activiteit en aardverschuivingen realiseren, wat invloed heeft op menselijk beleid en veiligheid.