Vernieuwingsweefsel

Vernieuwingsweefsel is een term die in de histologie en pathologie wordt gebruikt om weefsel te beschrijven dat in staat is tot vernieuwing door celdeling. Het verwijst naar weefsels waarin een aanzienlijk deel van de cellen actief deelt en waarin stamcellen en voorlopercellen voorkomen die versleten of beschadigde cellen kunnen vervangen. Vernieuwingsweefsel speelt een sleutelrol bij het handhaven van weefselhomeostase en bij weefselregeneratie na letsel.

In epithelia zoals de huid en de darmwand wordt vernieuwing gedreven door stamcellen in de basale laag of in crypten; deze cellen delen en produceren transit-amplifying cellen die zich differentiëren tot volwassen epitheelcellen zoals keratinocyten of enterocyten. Tijdens wondgenezing zorgt vernieuwingsweefsel voor re-epithelialisatie en vorming van granulatieweefsel, waardoor beschadigde oppervlakken kunnen herstellen.

Samenstelling en grenzen: weefsels met een hoge vernieuwing, zoals huid en darmepitheel, ondergaan continue vervanging, terwijl andere weefsels, zoals kraakbeen en zenuwweefsel, beperkt regenereren. Vernieuwingsweefsel is geen apart weefseltype, maar een functionele eigenschap van weefsels met proliferen­de cellen en gespecialiseerde niches, zoals basale stamcellen in huid en darm.

Klinische relevantie: de capaciteit voor vernieuwing beïnvloed genezing, veroudering en individuele verschillen daarin. Aandoeningen die celproliferatie remmen kunnen leiden tot chronische wonden of atrofie, terwijl ongecontroleerde proliferatie kan bijdragen aan hyperplasie of neoplasie. In de biomedische praktijk wordt vernieuwing benut in regeneratieve geneeskunde, weefselscaffolds en celtherapie.